Trong bài báo gần đây với tiêu đề Tập san khoa học “dỏm” và những vấn nạn, Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn - Đại học New South Wales (Úc) cho rằng: "bên cạnh những nhà xuất bản chính thống, xuất hiện rất nhiều cơ sở kinh doanh xuất bản dưới danh nghĩa “xuất bản khoa học” với những danh xưng cũng rất khoa học như “Journal“, “Archive”, “Trends”, “Proceedings” v.v. Tất cả trạm xuất bản này đều tự xưng là tập san mở và đều in bài trực tuyến. Những tập san này không thuộc một nhà xuất bản có tiếng nào, cũng không thuộc một hiệp hội chuyên môn nào điều hành. Bất cứ ai, chỉ cần có máy tính nối mạng và với kỹ thuật làm website, đều có thể tạo ra một hay nhiều “tập san khoa học”. Nói thẳng ra, đây là những tập san “dỏm” đúng theo nghĩa của nó, tức là không có tính chất học thuật, mà chỉ là các cơ sở làm tiền. Các trạm xuất bản này ngày càng biến hóa như vi khuẩn biến hóa, nên có khi rất khó phân biệt thật và giả."
Predatory journal, tập san khoa học dỏm, là thuật ngữ do ông Jeffrey Beall (thủ thư Đại học Colorado ở Denver) dùng lần đầu vào năm 2010.
Đại học Yale (Yale University) – một trong tám trường thuộc Liên đoàn IVY danh giá (IVY Leage) của Mỹ đã liệt kê một cách tham khảo những danh sách tập san có khả năng được coi là Predatory journal theo đánh giá của Scholarly Open Access. Sau đây là phương pháp kiểm tra một tập san có nằm trong danh sách này hay không. Lấy ví dụ tập san có tên American Scientific Research Journal for Engineering, Technology, and Sciences (ASRJETS).
Bước 1: Nhấn vào link List of Suspicious Journals and Publishers
Bước 2: Nhấn vào lần lượt ba đường link kiểm tra:
Potential, possible, or probable predatory scholarly open-access publishers
Potential, possible, or probable predatory scholarly open-access journals
Beall's List of Suspicious Journal and Publishers
Trong ví dụ này, sau khi nhấn vào đường link thứ nhất để kiểm tra, kết quả cho ra một danh sách gồm nhiều tập san.
Bước 3: Nhấn Ctrl + F, gõ từ khóa ASRJETS hoặc một vài từ khóa tên của tập san như American Scientific Research Journal for Engineering
Kết quả cho thấy, tập san American Scientific Research Journal for Engineering, Technology, and Sciences (ASRJETS) thuộc danh sách bị nghi ngờ “tập san dỏm” theo đánh giá của Scholarly Open Access.
Cần lưu ý rằng, hiện tại một số tập san sau khi bị phát hiện có tên trong những danh sách này đã thay đổi logo và website chính thức nhằm qua mặt giới học thuật. Để củng cố thêm các đánh giá, người đọc có thể tìm hiểu thêm thông qua công cụ tìm kiếm Google, chẳng hạn đối với tập san ở trên, có thể tìm trên Google với từ khóa “is ASRJETS predatory?”.
Ngoài công cụ của Đại học Yale, người đọc cũng có thể tham khảo thêm danh sách khác như:
https://predatoryjournals.com/journals/
